Soms denk je dat een probleem van de baan is… en dan blijkt het weer op je trottoir te liggen. Het was me eigenlijk zelf nog niet opgevallen tot ik dat netjes geplastificeerde kaartje in onze straat zag. “Gelieve u hond hier niet zijn behoefte te laten doen!”, stond er, inclusief verbodshondje. De ontwerper had er zijn werk van gemaakt. Het zat hem duidelijk hoog.
“Nounou”, dacht ik eerst gemoedelijk, “zo erg is het hier toch niet?”, maar de graskant knikte met bruine hoopjes.
Het probleem blijkt inderdaad terug. “Maar het is nog niet zo erg als 20 jaar geleden”, zegt een woordvoerster van Keep Britain Tidy in een BBC-reportage. Toen vond je op 10% van de onderzochte plekken hondendrollen. Tegen 2004 zakte het percentage tot 6%, maar nu zou de kaap van 9% al weer bereikt zijn, met de 10% binnen handbereik. Nu ja, schoenzoolbereik. Vlaamse cijfers vind ik niet meteen, maar een google-search toont me dat veel steden recent weer nieuwe campagnes zijn opgestart.
The shit is back
Een twintigtal jaar geleden werd de eerste aanval tegen de verwerkte hondenmaaltijd ingezet in Knokke. Zij waren zowat de eersten die met het ‘hondenpoep’-zakje uitpakten, en al snel volgden andere steden waaronder Brugge. Ik mocht in de jaren ‘90 meewerken aan een campagne waarvoor ik toen de slogan ‘Kak in de zak’ voorstelde, maar het werd toch ‘Gebruik een zakje, of geld in het bakje’. Die pakkans wilden ze er toch bij, hoewel de kracht van de campagne vooral zat in het feit dat voor het eerst niet op het ongewenste, maar op het gewenste gedrag werd gefocust. We zeiden niet wat mensen niet moeten doen, maar wel wat ze wel moeten doen.
Als je voordien kwaad uitviel tegen een hondeneigenaar, counterde die met een welgemikt “ik kan er toch geen kurk in steken?” Maar nu konden we antwoorden: “Nee, maar je kunt het wel oprapen met een zakje.”
En dat werkte. Dat en het inzicht dat dieren ook in steden moeten kunnen hollen en schijten en dus losloopweides en hondentoiletten nodig hadden. Dat merkten ze alvast in Groot-Brittannië en Nederland: waar die weides er zijn en de toiletten onderhouden worden, valt het mee, maar waar dat verwaarloosd wordt… ‘the shit has hit the fan’. Niet de trottoirs deze keer – nee, dat hebben we wel geleerd – maar de parken en sportvelden moeten eraan geloven. In Groot-Brittannië heeft 20% van de recreatieterrein een strontprobleem. Hoe die 69 miljoen kg hondenpoep van de 1,2 miljoen Belgische honden zich over het landschap verdeelt, is me niet duidelijk, maar wellicht is die man in mijn straat niet de enige die zijn neus ophaalt voor het mogelijk ziekteverspreidende hoopje.
Gedrag met een reukje
Je hebt een hond, deze kakt/poept/schijt en jij ruimt het op. Zo moeilijk kan het toch niet zijn? Of toch?
Die eenvoudige leidraad bevat al een aantal aannames:
- ‘Je aanvaardt dat opruimen als een persoonlijke norm’ of ‘je merkt dat anderen dat als een sociale norm beschouwen’ én ‘je bent gevoelig voor sociale druk’
- ‘Je bent er ook altijd met je gedachten bij als je vertrekt én wanneer je inkopen doet, zodat je steeds een zakje bij je hebt’.
’13 euro voor een setje zakjes schrikt je niet af’
‘je ziet niet op tegen het rondlopen met dat vieze zakje’ of … ‘je kunt dat zakje op een aanvaardbare plaats deponeren’ – jawel, sommigen gebruiken wel degelijk een zakje, en keilen dat zakje vervolgens in de struiken… Opgeruimd staat netjes?
Net daarom zijn er ook andere aanbiedingen op de markt: laat je hond, hond zijn op een losloopweide (een weide waarop je hond vrij kan en mag rondlopen) en/of in een hondentoilet. Hier nemen we ook weer een paar dingetjes aan, natuurlijk: - ‘Er zijn losloopweides/hondentoiletten in mijn buurt’ of… ‘Ik weet de losloopweides/hondentoiletten in mijn buurt te vinden’
‘De weides en toiletten zijn goed onderhouden en stoten noch mij noch mijn hond af’
Die aannames verraden al stiekeme drempels. Struikel ik over je aanname dan gaat mijn gedrag onderuit en trap jij in de hondendrol. Wil je dat vermijden, dan til of schop je me over de drempel, nietwaar. (Geurloos nootje: wanneer we mensen zouden bevragen, zouden vast nog andere drempels en aannames kunnen opduiken, maar voor deze blogtekst houden we het hier even bij.)
Schoppen…
Schoppen doen we blijkbaar liefst. Als ik even rondsurf, zie ik vooral GAS- en andere boetes opduiken, nu eens voor de daad zelf, dan weer voor het vergeten van het zakje en af en toe worden honden zonder meer verboden. Enforce, zeg maar, de achtste E.
Daar is zeker wat voor te zeggen. Je bevestigt daarmee als maatschappij de sociale norm, en als de pakkans ook nog eens reëel wordt en de boete aanzienlijk dan snap ik de hint wel. In Nederland varieerden de bedragen in 2011 van 25 euro (Koggenland) tot 117 euro (Rotterdam) per drolletje. In Plano, Texas betaal je 227 euro, in Kortrijk kan het theoretisch oplopen tot 250 euro en in Hastin….gs zelfs tot 1350 euro. “Oh shit!”
Zelfs de pakkans wordt in sommige steden steeds hoger. In Hydburn Councel worden bewakingsteams zelfs uitgerust met nachtkijkers om de producent van het nog dampende hoopje op heterdaad te kunnen betrappen. Burgemeester Lippens van Knokke wil zelfs camera’s en DNA-tests inzetten.
Ongewenst gedrag afstraffen hoeft niet altijd op de portemonnee gericht, je kunt de booswichten ook psychisch en sociaal onderuit halen. In Boston (U.K.) hielden ze het nog grappig en zetten ze vlaggetjes op de drollen met het opschrift “Gevlagd! Hier liep een onverantwoorde hondeigenaar.” In de buurt van Madrid raapten vrijwilligers de drollen op om ze vervolgens in een officiële stadsdoos terug te sturen als “Verloren voorwerp”. Naar verluidt daalde de hinder vervolgens met 70%.
Mijn buur liet al weten dat hij – zodra hij wist wie de dader was – ook de troep zou deponeren voor diens eigen deur, met een briefje erbij. In Zuid-Korea is dat een gangbare werkwijze: de sociale afkeuring vindt daar haar weg online, en betrapte eigenaars worden aan de digitale schandpaal genageld met foto en adres.
Dat kan uiteraard werken. Vingerwijzingen en zelfs affiches met kijkende ogen versterken de sociale norm en kunnen ons zelfs schuldgevoelens geven als we niet betrapt zijn, als je er tenminste gevoelig voor bent of er tenminste ook onderuit kunt. Enforce zonder Enable zorgt eerder voor conflicten dan voor oplossingen…
….of optillen
Ik weet eigenlijk niet of er hondentoiletten of losloopweides zijn in mijn buurt. Ik heb zelf geen hond, en heb er nog nooit naar gezocht. Maar ook zonder zoeken had ik ze al moeten vinden, toch, als er waren? Je kunt nu immers niet verwachten dat iedereen een speurtocht opzet. Maak het mogelijk, zegt de Enable van het 7E-model, en maak het makkelijk.
Als je in de Stad Gent geen hondentoilet in de buurt hebt, zo zegt de website, dan kun je dat aan het Eco-werkhuis melden en dan proberen zij tegemoet te komen. Een stadsinrichting moet nu eenmaal ook rekening houden met die viervoeters, snappen ze daar. Het Eco-werkhuis verspreidt ook folders waarop de hondentoiletten aangeduid zijn en een website met losloopweides, hondenzwemplaatsen en toiletten. Hopelijk vind ik die kaartjes ook waar ik mijn hondenvoer koop, zodat ik mijn wandelroutes drolvriendelijk kan inrichten.
In Sint-Niklaas vond ik trouwens grasveldjes waar ze ook andere drempels onderuit halen. Geen zakje mee wegens vergeten of te duur? Geen probleem: je vindt zakjes in het activerende bord zelf. Geen zin om met het zakje te zeulen? Er is een vuilnismandje onderin. Wees de opmerkingen en de drempels voor.
Hou het niet bij terechtwijzende affiches, maar bied meteen een oplossing. Een kakkebak is al een reminder op zich, die veel beter werkt dan louter een informerende affiche.
Informeren en warm maken voor de zin van het eenvoudige gedrag draagt uiteraard ook bij (enlighten en enthuse) maar dan vooral in combinatie met een uitgestoken hand (enable). De meeste mensen die met hun hond gaan wandelen, kijken vooral uit naar de positieve beleving ervan. Onze vraag naar een vrolijk kakgedrag moet daarop inpassen, als we willen dat ze zakjes en toiletten gebruiken. Hou de zakautomaten vol, de afvalbakken leeg en de toiletten netjes onderhouden (experience).
Problematiseren helpt dan weer niet, merkten ze in Dorset en Gloucestershire waar ze de drollen met spuitbussen oranje of fel groen spoten. Wildschijters gingen gewoon een eind verderop. Je wordt er ook enkel op een reactie gewezen, niet op een gedrag.
Nee, zeg me wat ik moet doen, toon me hoe, maak het mogelijk en steun me (engage). BBC-presentator Ben Fogle, zelf hondeneigenaar, riep anderen op om net als hemzelf het goede voorbeeld te geven. “De overheid moet optreden, jawel, maar wij moeten het voortouw nemen. Ik raap een extra drol op elke keer als ik die van mijn hond opruim”, zegt ie. Zo toont hij dat hij het belangrijk vindt, zonder meteen terecht te wijzen. In Cambridgeshire werd enkele jaren geleden ook opgeroepen tot een collectieve hondenpoep-opruimdag, maar de gemeente gaf geen toestemming omwille van gezondheidsrisico’s. Het signaal was er wel: wij vinden het belangrijk.
In Taiwan zaten ze niet in met de risico’s. Daar gaf het stadsbestuur van New Taipei City een kraslot voor elke ingeleverde zak hondenpoep (encourage). Dit leverde 14.500 zakjes op, een halvering van de poep op de stoep en één winnares die met een goudstuk ter waarde van 1.750 euro naar huis kon. In Mexico City leveren uitwerpselen dan weer WiFi op: het gewicht ingeleverde hondenpoep wordt omgezet in minuten gratis WiFi voor alle parkbezoekers.
Of de vervuilers niet het gevoel krijgen dat ze dan van het opruimen af zijn, als wij het toch opruimen? “Misschien”, antwoordt Fogle. “Daarom moet de gemeente ook blijven optreden.”
Dit blog verscheen eerder op 7E-model.be
