“De slechtste interventies zijn de gehaaste”, vertelt Gerjo Kok in een interview met Tabula Rasa’s Bert Pol. “Als het eindelijk gelukt is de politiek te overtuigen van een probleem, moet er meteen een campagne komen. Die zijn bijna altijd kansloos in termen van gedragsverandering.”
Gerjo Kok is niet de eerste de beste. Deze professor in de Toegepaste Psychologie is een van de grondleggers van Intervention Mapping, een evidence-based model om tot betere gezondheidsbevorderende ingrepen te komen. Toen hij een maand geleden zijn afscheidscollege gaf, ging die andere gedragsprofessor Bert Pol bij hem langs voor een kort interview.
“Gerjo Kok is voor ons een belangrijke inspirator en een lichtend voorbeeld, al sinds de oprichting van Tabula Rasa bijna twintig jaar geleden”, verantwoordt Bert het interview. “Zijn wetenschappelijk werk is uitermate consciëntieus en precies en is tegelijkertijd altijd gericht op toepassing in de praktijk.” Een uitspraak die we bij het 7E-team helemaal onderschrijven.
Wetenschap graag. Geen natte vingers.
Tijdens zijn afscheidsrede had Kok zich fel uitgesproken over het feit dat politici niet genoeg naar wetenschappers luisteren. Hoewel uit een onderzoek van Kok en zijn collega’s duidelijk bleek dat afschrikwekkende beeldjes op sigarettenverpakking niks uithaalt, bleef de ene na de andere minister erbij zweren. Tot groot en terecht ongenoegen van de professor. “We zijn door andere onderzoekers zelfs beschuldigd van heulen met de tabaksindustrie. Echt schandalig”, betreurde de professor onlangs in het universiteitsblad Observant.
Of het dan nu niet beter wordt, wou Bert Pol weten in zijn interview. “Dat wisselt,” antwoordt de afscheidnemende Kok. “Sommige zijn heel aardig, andere duidelijk ondoordacht. De effectiviteit van een interventie wordt bepaald door de kwaliteit van de planmatige ontwikkeling. Bepalend is vaak de structurele basis.” En bij dat laatste blijkt het vaak te schorten. Grote organisaties laten deskundige input vaak links liggen, aldus de emeritus. “Deels omdat ze de middelen niet hebben, deels omdat ze nog niet snappen hoe noodzakelijk die gedragswetenschappelijke deskundigheid is.”
“Als een interventie effectief is, komt dat door een goede, theoretische, planning”, verklaart hij met stelligheid. “Theoriearme interventies zijn alleen per toeval effectief.”
Hij pleit dan ook voor het vaker en indringender betrekken van gedragswetenschappers bij het uittekenen van interventies.”Je hebt goed getrainde gedragswetenschappers nodig als je een interventie wilt ontwikkelen die enige kans maakt op succes. Je hebt ook anderen nodig, met verstand van de doel- groep, van het probleem, van de omgevings- factoren, van communicatie en vormgeving, maar de inbreng van goed opgeleide gedrags- wetenschappers is essentieel. Daar zijn er overigens genoeg van, al worden ze niet altijd ingeschakeld.”
Het volledige interview verscheen in het julinummer van communicatievakblad C, en is na te lezen op de website van Tabula Rasa.
Gerjo Kok aan het woord
Interview met prof. Kok over de effecten van gedragscampagnes in het live tv-programma ‘Avond van de Psychologie’ van de Universiteit van Maastricht.
De afscheidsrede van professor Gerjo Kok bij gelegenheid van het emiraat van Professor Gerjo Kok, 8 april 2016, in de Psychologie en Neurowetenschappen, Universiteit Maastricht.De rede is ook te downloaden op de website van interventionmapping.com.
