Ik kon het niet laten. Nog voor ik de eerste film zag in 1977 was ik al een fangirl en nu het zevende deel eraan komt, moest ik toch iets over Star Wars schrijven? Toch? Ik voel me niet eens in slecht gedragsgezelschap, want een van de eminente vaders van Nudge is al een even grote fanboy. Meer nog, Cass Sunstein, de Harvard-professor, de ex-raadgever van Obama, schrijft een volledig boek over Luke Skywalker en zijn vriendjes.
Jawel, je leest het goed. Na ‘Wiser: Getting beyond groupthink to make groups smarter’ en ‘Why Nudge?: The Politics of Libertarian Paternalism’, schrijft de Behavior Insights-goeroe ‘The World According to Star Wars’.
Naar verluidt wordt het geen boek over nudging als Jedi mind trick, maar een waar fanboek over de filmreeks van George Lucas met beschrijvingen van de politiek, de opstand, de wetgeving, de economie, het familierecht, de cultuur enzoverder van de bekende fantasy-wereld.
The enforce is strong with this one
Eigenlijk had hij ook probleemloos een boek kunnen schrijven over Star Wars én gedragswetenschappen. Immers:
- Annakin Skywalker wordt Darth Vader omdat hij het verlies van zijn moeder en zijn vrouw niet kan verwerken, en wordt uiteindelijk weer Annakin wanneer hij de Emperor verhindert om zijn zoon te doden, want dat verlies is hem te veel. Een brugje naar loss aversion is zo gemaakt, nietwaar?
- ‘Trust the force’ is vertrouwen op het Systeem 1-denken, zou Kahneman zeggen.
- Senator Palpatine is een meester in priming en framing in de prequels. Een vaardigheid die hij in de originele trilogie niet meer heeft, maar dan is hij ook de Emperor en hoeft hij geen Enthuse of Enlighten meer te gebruiken. Hij kan Enforcen zoveel hij wil.
- De rebellen worden gemotiveerd om zich met opperste zorg op de nieuwe opdracht te gooien met de bedenking dat ‘Many Bothans died to bring us this information‘. Vertrouwen door gedrag, ofte Exemplify, anyone?
- Han Solo kent het effect van anchoring en framing en legt C-3P0 dus het zwijgen op: ‘Never tell me the odds‘. Hij houdt zijn overconfidence bias graag intact.
New York Magazine’s Jesse Singal hoopt alvast dat Sunstein enkele gedragsraadsels van de Emperor zal oplossen.
Zo is er het raadsel van de tweede Death Star. Nadat de eerste zo roemloos om zeep werd geholpen door een simpele torpedo van Luke Skywalker, bouw je toch geen nieuwe die net zo zwak is? Je gaat er als Emperor vooral niet zelf gezellig in gaan postvatten. Heel rationeel was hij zeker niet bezig, de keizer, maar welke denkfout maakte hij?
Was het de ‘sunk cost fallacy’? Hij had immers heel wat tijd, moeite en mensen in het maanvormig wapen geïnvesteerd (‘That’s no moon.’) en zoals we weten uit de gedragswetenschappen is het moeilijk om dat waarin je geïnvesteerd heb opzij te schuiven, ook als blijkt dat het niet goed werkt. Meer nog, hoe meer je er in investeert, hoe lastiger het is om het plan af te blazen. Denk maar aan de Lange Wapper. Of aan om het even welke oorlog: hoe meer mensen er omgekomen zijn, hoe moeilijker je kunt terugtrekken. “Anders zijn ze voor niets gesneuveld.” “Anders hebben we al dat geld voor niks uitgegeven.”
Ging het er zo aan toe tijdens de meeting na het ontploffen van de eerste Death Star?
“Emperor?”
“Ja, generaal?”
“Euh…moeten we nu nog verder werken aan de tweede Death Star?”
“Pardon?”
“Of we…euh…nog moeten verder werken aan…?”
“Of we nog moeten verder werken? Of we nog moeten verder werken? NATUURLIJK MOETEN WE NOG VERDER WERKEN! WEET JE WEL HOEVEEL DIT AL HEEFT GEKOST?!”
En dan zegt nog iemand “You have failed me one last time, general. Nobody escapes our sunk cost fallacy!”
Wat ons meteen brengt bij het raadsel van Darth Vader’s effectiviteit. Was die wel zo effectief? Als je de generaals steeds laat stikken – letterlijk dan – wanneer ze een foutje maken, krijg je dan zeker de beste leiders? Zullen die niet terughoudend zijn geweest, alleen al omwille van diezelfde loss aversion waar Vader mee te maken had? Minder initiatief tonen? Minder geneigd zijn om hun nek uit te steken?
Om dat uit te vissen, zou je natuurlijk een proef moeten opzetten, waarbij je de ene groep wel vertelt dat Vader hen zal laten stikken en de andere dat ze een standje zullen krijgen, en dan ga je de verschillen na…
“Don’t get cocky!”
Tenslotte haalt Singal ook het raadsel van de achterdeur aan. Het keizerrijk werd verslagen omdat de shield generator, die de tweede Death Star moest beschermen, nauwelijks bewaakt was. C-3P0 en R2D2 konden er vlot binnen langs de achterdeur. Ze vonden bij wijze van spreken de sleutel onder de mat. En enkele teddyberen konden het handvol bewakers zonder probleem uitschakelen.
Ook dat valt te verklaren met gedragswetenschappen. In Nudge beschreven Sunstein en Thaler al dat we onze kansen onwaarschijnlijk overschatten en de kans op tegenslagen onderschatten: de optimism and overconfidence bias. Daarom spelen we mee met de lotto en worden soa’s nog steeds volop uitgewisseld.
Wellicht zal iemand wel hebben gewezen op de kwetsbare locatie van de shield generator, maar andere, stoerdere, meer zelfzekere soldaten zullen dat hebben weggelachen. Dat vond die persoon niet zo leuk en dus heeft ie dan maar gezwegen, en anderen die ook twijfelden hebben dan ook maar hun mond gehouden.
In een groep speelt de pikorde heel erg, en daar wil je je niet zwak tonen. We kijken op naar mensen die zelfvertrouwen uitstralen, immers. Daardoor wordt die overconfidence bias bij groepen, bij teams, nog erger, zoals Sunstein en Hastie beschreven in ‘Overconfidence’.
Of misschien heeft helemaal niemand ergens op gewezen omdat zwijgen en knikken nu eenmaal de sociale norm is bij de Empire. Op straffe van stikken, zoals we al weten.
Ze hadden het nochtans makkelijk kunnen vermijden als ze er Kahnemans premortem-systeem tegenaan hadden gegooid. Dat is een handig systeem om bovenmatig zelfvertrouwen onderuit te halen. In ‘Thinking Fast and Slow‘ beschrijft hij hoe je bij dit systeem een aantal mensen samen brengt die het plan kennen, met de opdracht: “Stel je voor dat we een jaar verder zijn. We hebben het plan in prakijk gebracht zoals het er nu ligt. De uitkomst was rampzalig. Neem vijf tot tien minuten de tijd om een korte geschiedenis van de ramp op te schrijven.”
Had de Emperor die tien minuutjes uitgetrokken voor zo’n premortem, dan was de battle of Endor ongetwijfeld heel anders verlopen.
Maar dan hadden we over enkele weken wellicht geen Star Wars Episode VII gekregen…
‘The World According to Star Wars’, het nieuwe boek van Sunstein verschijnt volgend jaar in mei. May the forth, uiteraard.
