Een nudge-leesmap? Probeer het 7E-magazine

Al enkele jaren nu verzamel ik gedragsinzichtelijke artikels met Flipboard, een vrolijke app die het bijeengesprokkelde materiaal netjes bundelt in een digitaal magazine. De meest recente vondsten ervan vind je ook in de marge van deze website, maar het leest een stuk aangenamer en vlotter in Flipboard zelf.

Vroeger had je de app zelf nodig om die magazines te kunnen inkijken, maar sinds enige tijd volstaat een browser. Dit in gedachten en met de bijleeszomer voor de deur – laten we maar op regen rekenen, nietwaar – vond ik het een geschikt moment om mijn leesmap voor iedereen open te stellen.

Kortom, veel leesplezier met het 7E-magazine, en merk je dat ik een bijzonder interessant artikel over het hoofd heb gezien: aarzel dan niet me daar attent op te maken via twitter (@fatatookay) of in de commentaren. Samen wisten ze alles, nietwaar.

Kustromantiek Op Wieltjes

Sinds enkele maanden mag ik de op-ed verzorgen in ‘Tussen de lijnen’, het blad van De Lijn dat enkele jaren geleden nog uitgeroepen werd tot beste personeelsblad van Vlaanderen. Cursiefjesgewijs prik ik er met een vrolijke knipoog in rariteiten, onvolkomenheden en inconsequenties, en verword ik tot een cartoonfiguurtje. En ja, de verhaaltjes zijn steeds ‘gebaseerd op echte feiten’ maar dan karikaturaal bijgekleurd en ingeknipt om netjes in de formaat en de tekening te passen. Hieronder vind je de zomerinzending, die in augustus in het blad verschijnt. Moge het nu beginnen zomeren!

Daten op de Kusttram. Bestaat er iets romantischer? Ik zag het helemaal voor me: in bikini, in de tram, het strand op rijden, genietend van zon, zee, zand en zoenen. Dat is als daten op de Oriënt-Express, maar dan langs ‘het unieke van de Vlaamse kust’, ‘met zicht op zee’ én een stuk goedkoper. Dat zou haar zeker overtuigen. Dacht ik.

‘Hoezo, twee euro beheerkosten?’ mokte ze. Een dagpas was het interessantste, hadden we ontdekt op delijn.be: ‘Op het voertuig 8 euro, in voorverkoop 6 euro.’ Omdat de eShop ‘uw persoonlijk voorverkooppunt bij u thuis’ is, hadden we dus verwacht daar 12 euro te betalen. Maar er stond: ‘Vermijd 2 euro beheerkosten door minimum voor 12,50 euro te bestellen!’‘Kan ik ergens een extra ticket van een halve euro kopen’, knorde ze, ‘of moet ik nu drie tickets kopen van 6 euro om die 2 euro te vermijden? Afzetters! Dat is zo’n marketingtruc, zoals bij jouw hotdogs.’ Ik beet op mijn lip. Ze verkopen de broodjes per zes en de worsten per vijf, en dus kom ik altijd met dertig stuks thuis. ‘We kunnen de tickets ook bij de Lijnwinkel kopen’, opperde ik stilletjes. Ze kneep haar oogjes tot spleetjes: ‘Is dat een lepe manier om me mee te krijgen?’ ‘Het scheelt twee euro’, probeerde ik nog eens. Het lukte.

Het was écht twee euro goedkoper. Het Lijnwinkelmeisje gaf ons de gelukzalige tickets die ons van Knokke naar De Panne en terug zouden rijden voor precies 12 euro.‘Een lief kind dat de hele dag zit te wachten in een klein hokje is dus goedkoper dan een computerprogramma?’ mopperde mijn vriendin ongelovig. ‘Geen beheerkosten voor dat arme schaap?’
‘Dag, dames’, verwelkomde de charmante chauffeur ons in Knokke. Nu zou de romantiek echt beginnen. Belgische kust, we komen eraan! ‘Op naar de horizon!’ riep ik enthousiast. ‘Nog vuuf mienuutjes’, antwoordde de chauffeur.

Knokke, Duinbergen, Heist, Zeebrugge, Blankenberge, Wenduine, De Haan… De Vlaamse kust schoof voorbij. Af en toe zagen we zelfs een streepje zee tussen twee flatgebouwen door. Een streepje strand. Een streepje muziek zou het nog eens zo romantisch gemaakt hebben. ‘Daar!’ riep ik. ‘Zee!’ ‘Waar?’ vroeg ze. Net te laat.
Terwijl we gezellig voortdenderden, zakte ze steeds verder weg, zalig in slaap gewiegd. Ik durfde haar niet wakker te maken. Ook niet toen we bij Raversijde de Zeedijk op reden. ‘Kijk’, fluisterde ik haar hoofd toe dat op mijn schouders rustte. En terwijl we langs de spelende golven gleden, zoende ik haar zacht. Is er iets romantischer dan een kustram, dacht ik.

(Uit: ‘Tussen de lijnen’, De Lijn, augustus 2016)

BE Guide 2016 | Een jaar verder, een jaar kritischer

Het wordt al een gewoonte. Terwijl de zomer uitgeregend dichterbij sluipt, dropt behavioraleconomics.com haar nieuwe gids, haar jaarlijkse State of the Union, The Behavioral Economics Guide 2016. Heel opvallend dit jaar is de ruimte die ze geeft aan kritische geluiden en nieuwe modellen.

What we’ve got here, is a failure to communicate.

Het eenvoudige EAST, het bevattelijke Nudge krijgt er in de nieuwe gids niet echt van langs – de waarde wordt uiteraard onderstreept en herhaald – maar wordt toch wel van de nodige kanttekeningen voorzien.De verongelijkte Duitse psycholoog Gigerenzer, die in Kahneman vaak zijn nemesis lijkt te zien, mag deze keer zelfs het voorwoord verzorgen. Het zit hem hoog dat keuzearchitecten blijven wijzen op (veel te veel) biases en de feilbaarheid van de intuïtie, maar ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de kloof tussen de Kahneman/Sunstein-groep en het Gigerenzer-team het gevolg is van een misverstand. Medunkt dat ze het veel vaker eens zijn dan Gigerenzer wil toegeven. Als je met leden van het Behavioral Insights Team of met Sunstein zelf spreekt, beweren die niet dat de mens niet in staat is tot rationeel denken, dat intuïtie altijd fout is of dat je gebruik moet maken van onmerkbare nudges. Een van de manieren om te nudgen is net mensen stil laten staan, goede heuristieken aan te bieden – Gigerenzers stokpaardje – en daarbij wel te beseffen dat bewust denkwerk energie vraagt die we niet altijd overhebben voor het onderwerp. Heb je de energie ervoor over, zo lijken nudgers te zeggen, laat de mensen dan even pauzeren en help ze bewust kiezen; hebben ze de energie er niet voor over, maak het dan een no-brainer, maak er een default van, laat ze automatisch het gewenste gedrag stellen.

De eenvoud voorbij

Ook de voorbij jaren al werd daarop gereageerd. Moet je er dan niet voor zorgen dat mensen er wél de energie voor over hebben? Dit jaar wordt ook die kritiek luider. Naast Gigerenzers – soms terechte – gemor dat we heus niet zo voorspelbaar irrationeel zijn, klinkt her en der de vraag naar de herwaardering van de motivatie. Mensen zijn wel te bewegen door het besef van het effect van hun gedrag op anderen, ook al vergeten ze dat soms in de stress van het moment, lezen we bij Gerhard Fehr en zijn collega’s. Die hebben een handige BEA Behavioral Change Matrix opgetrokken om opnieuw te wijzen op het belang van communicatie en educatie, incentives en controle, geloof en preferentie naast nudge-insteken als Make it Easy, Attractive, Social en
Timely. Zoë Chance en Ravi Dhar trekken de insteken ook open in hun nieuwe 4P-model – helemaal niet te vergelijken met mijn 5P’s of die oude marketing-P’s. Zij wijzen erop dat gedrag een resultante is van keuzearchitectuur (Process), aanbod (Possibilities), de voorstelling van de keuzes (Persuasion) en de connectie met de doelgroep (Person).

En nu weer te complex?

Tijdens het lezen betrap ik me er meer dan eens op dat het 7E-model al die kritieken en nieuwe inzichten al bevat, maar tegelijk besef ik ook wel dat dat net de zwakte van het 7E-model is geweest de voorbije jaren… Het is zo complex dat het weer afstoot. Wat ben je met een kaart als ze even groot als het land zelf?
Zo erg is het nog niet, nog lange niet, maar toch blijkt het model dat wil verhelderen ook vaak verheldering te vragen. Eenvoud lonkt, nietwaar. We houden allemaal meer van de eenvoud van EAST, dan de complexe grilligheid van 7 E-hefbomen binnen een 5E-proces die je 5P-gewijs kunt uitrollen.

En jawel, onder EAST school altijd al een diep fundament van complexiteit en nuance, maar niet ieder gaat graven, nietwaar. Als die complexiteit nu toch aan de oppervlakte wordt gebracht, zo vraag ik me af en toe af bij het lezen van de nieuwe gids, zal nudging dan wat van haar hipheid verliezen? Of zou het net nog meer omarmd worden omdat het van haar piëdestal stapt? Of rijst de vraag naar een voldoende complex maar toch niet ongrijpbaar model? Of ben ik me nu te geniepig aan het verkneukelen aan whisful thinking?

De BE Guide 2016 is gratis te downloaden op behavioraleconomics.com. Aanbevolen zomerliteratuur!

Tweehonderd jaar gothic…

Precies 200 jaar geleden betrokken Lord Byron, Mary Shelley, Percy Shelley en John Polidori de Villa Diodati in het Zwitserse Cologny voor een huiveringwekkende driedaagse. Drie dagen lang zouden ze er elkaar verhalen vertellen die pasten bij het verschrikkelijke weer. Percy bedacht een spookverhaal, zijn vrouw Mary verzon Frankenstein, Byron bedacht A Fragment dat door Polidori werd uitgebreid tot The Vampyre, het verhaal dat uiteindelijk zou leiden tot Dracula. Het Gothic genre was geboren.

Jaar zonder zomer

1816 zou bekend worden als ‘het jaar zonder zomer‘, ‘the summer that never was‘ of ‘eighteen hundred and froze to death‘. Door een vulkaanuitbarsting in 1815 zou het klimaat wereldwijd sterk ontregeld zijn geweest. De temperaturen vielen, het bleef maar regenen en alom mislukten oogsten, die voedselrijken veroorzaakten in Engeland, Zwitserland en Frankrijk en het leven kostten aan zowat 200.000 Europeanen.

Ook in de jonge Verenigde Staten zorgde het weer voor verschuivingen. Heel wat mensen verlieten het zwaar getroffen New England en trokken naar de Midwest. Zo vertrok ook de familie Smith, wat aanleiding zou geven tot de publicatie van The Book of Mormons, het begin van de Mormonen.

Dichter bij huis was Joseph Turner getroffen door de spectaculaire zonsondergangen, te wijten aan het vulkanisch materiaal in de lucht, wat je terugvindt in de gele tinten van veel van zijn werken.

En in Zwitserland, nabij het meer van Genève, werden Byron en zijn vrienden door de onophoudelijke regenval gedwongen binnen te blijven.

Filmisch

De gevolgen van die driedaagse merken we tot op vandaag nog in de bioscoop en in tv-series. Dracula is nog steeds niet dood, vampieren duiken overal op en er is alweer sprake van een Frankenstein-remake.

Maar ook het verhaal van de driedaagse zelf prikkelt de verbeelding. De ‘Bride of Frankenstein‘ van James Whale begint met de vertelling door Mary Shelley in de villa, Ivan Passer verfilmde het weekend als ‘Haunted Summer’ en Ken Russel beschreef de regendagen in ‘Gothic‘ met Gabriel Byrne als Byron, Julian Sands als Percy Shelley, Natasha Richardson als Mary Shelley en Timothy Spall als Polidori. Deze laatste film probeerde de verhalen ook een psychologische onderbouw te geven. Frankenstein zou het gevolg zijn van een miskraam van Mary die haar kind uit de dood zou willen wekken, en The Vampyre zou stammen uit de afgesprongen relatie van Polidori en Byron, waarbij homoseksualiteit en zelfmoordgedachten voortaan deel zouden uitmaken van het vampieren-canon.

Een boeiende driedaagse, kortom. Ik zet vanavond alvast een oude Frankenstein op. En misschien ook nog wel Interview with the vampire. En nu maar hopen op regen.

Beslist feminist? Eerder verward, eigenlijk.

Met de ‘Beslist Feminist’-blog wil de Vrouwenraad ‘een dynamische plaats maken waar een resem van stemmen zich kan uitspreken over hun visie op en/of de relevantie van feminisme in hun dagelijkse leefwereld.’ Of ik iets wou schrijven op de blog, was de vraag.

De Vrouwenraad startte in mei de ‘Beslist Feminist‘-blog. Met deze blog willen ze ‘een dynamische plaats maken waar een resem van stemmen zich kan uitspreken over hun visie op en/of de relevantie van feminisme in hun dagelijkse leefwereld.’ Tientallen boeiende personen deelden er al hun feministische mijmeringen, van de politici Meyrem Almaci, Wouter Beke, Gwendolyn Rutten, John Crombez tot Bart De Wever, en met bijdragen van geliefde kennissen als Petra De Sutter en Alona Lyubayeva.
En toen vroegen die lieverds warempel ook of ik iets wou schrijven.

Ik wou wel, liet ik weten, maar… ik weet niet of ik wel beslist feminist ben. “Ik hoop het eigenlijk wel, want ik associeer het met gelijke rechten, gelijke kansen, openheid voor expressie en invulling en gelijke waardering van inbreng, inspanning en resultaat. Waarden die ik zelf wel hoog in het vaandel wil dragen.
Alleen…

Ik weet niet of ik een feministe ben. Ik geef toe dat ik heel zelden naar mijn omgeving of ‘de maatschappij’ kijk vanuit die taxerende blik. Toch lijkt me dat ook dat een vereiste om de naam te kunnen dragen. Net zoals je jezelf pas socialiste, atheïst of existentialist kunt noemen als je je omgeving regelmatig vanuit dat kader bekijkt. Ik zet die bril wel eens op wanneer ik merk dat een filmheld weer een man is, wanneer blijkt dat sommige jongens mijn ‘Plafondmeisje’ niet willen lezen ‘omdat het over een meisje gaat’ of wanneer een moeder me trots omgekeerd normerend zegt dat ze haar dochter ‘nooit een prinsessenkleedje zal geven. Maar is dat genoeg om de naam in volle ornaat te kunnen dragen?”

De rest van mijn mijmeringen lees je uiteraard best op de blogsite zelf.
Veel leesplezier.

Fiets je gezond!?

De fietsersbond wijdt het nieuwe nummer van haar magazine aan gezondheid en vraagt zich af: als fietsen zo gezond is, waarom doen we het dan zo weinig? En hoe krijgen we meer mensen op de fiets?

De fietsersbond wijdt het nieuwste nummer van haar magazine aan gezondheid en vraagt zich af: als fietsen zo gezond is, waarom doen we het dan zo weinig? En hoe krijgen we meer mensen op de fiets?
Ik mocht ook mee denken, en enkele van mijn opmerkingen haalden het magazine.

Wat we weten, heeft weinig invloed op wat we doen

“Wat we weten, heeft weinig invloed op wat we doen”, zeg ik in het magazine. “Wie niet fietst, zoekt argumenten waarom niet: je stelt een gedrag en legitimeert dat. Dat geldt ook voor gezondheid. Je leest bijvoorbeeld in de krant over een wielrenner met een hartstilstand of een ongeval: argumenten die je bevestigen in je gedrag. Je verandert het gedrag van mensen dan ook niet met informatie, maar wel door dat gedrag te stellen, gewoon doen dus en ervoor zorgen dat het leuk is. En de wereld ook niet opdelen in fietsers en niet-fietsers of beginnende fietsers want dat is zo betuttelend. We zijn flandriens, iedereen voelt zich een beetje fietser. Ook al hebben we al 20 jaar niet meer in het zadel gezeten, allemaal hebben we wel een fietsanekdote. Eigenlijk zijn het fietsers in pauze die je moet activeren, met events bijvoorbeeld zoals een autoloze zondag. Eigenlijk zou dat veel beter een fietsvolte zondag heten trouwens.”

Het volledige artikel – en het hele magazine trouwens – vind je op issuu, of kun je als pdf downloaden:

Kort door de bocht

Uiteraard is zo’n paragraaf te kort door de bocht. Je zou een heel boekwerk aan het vraagstuk kunnen wijden, en een breed opgezet actieplan moet wel een pak meer initiatieven bevatten dan deze die hier werden opgesomd. Alle E’s, jawel, en die 5P-gewijs geïmplementeerd. En dat wou ik ook aangeven: beperk je niet tot informatieverspreiding of sensibiliseren, en hoed je voor het negatief framen van wie nu even niet fietst. Wie je tegen de borst stoot, krijg je immers nog moeilijker overtuigd. Laten we positief kijken en mensen en enthousiast betrekken: we zijn allemaal fietsers. Elk instemmend knikje dat we daarbij krijgen, is alvast een stap dichter bij de fietsenstalling.

Chronologie van een nieuw gedrag

Affiches volstaan niet om gedrag te veranderen. Primen is maar één stap in een chronologie die het 7E-model beschrijft met 5P’s: Prepare, Prime, Pause, Prove en Program…

Of ik even wil nagaan of de campagnes in bijlage voldoen aan de 7E’s, vraagt de mailer vriendelijk. Geboeid ga ik rechtop zitten en scroll ik snel naar de bijlagen. Ik klik, verwacht plannen en zie… affiches. ‘Oh jee’, denk ik, ‘ik ben de mist in gegaan.’ Lees verder “Chronologie van een nieuw gedrag”